آخر، دنيا خوب است يا بد؟!
آخر، دنيا خوب است يا بد؟!
از ميان هشت آية 28 تا 35 سورة انعام از صفحة 131، خداوند بعد از مجسّم‌كردن صحنه‌اي از نتايج اعمال لجوجانة مشركان و اشاره به سرنوشت شوم‌آنها در روز رستاخيز، درآية پنجم اين‌صفحه، موقعيّت زندگي دنيا را بيان مي‌نمايد.
آية 32 مي‌فرمايد: «وَ مَا الحَياهُ الدُّنيا إلاّ لَعِبٌ وَ لَهو»؛ «زندگي دنيا چيزي جز بازي و سرگرمي نيست».
در حقيقت، اين آية شريفه، از جمله‌آيات متعدّدي از قرآن است‌كه حقارت دنيا را نشان مي‌دهد و مي‌فهماندكه دنيا قابل دلبستگي نيست.
كلمة «دنيا»، از نظر لغت، يا مشتقّ از «دُنُوّ»، به‌معناي «نزديكي» است يا مشتقّ از «دِنائَت»، به‌معناي «پستي» است.
اگر مشتقّ از دُنُوّ باشد، حيات دنيا يعني زندگي نزديك‌تر. و ازآن‌نظركه‌آخرت، پس از مرگ و دنيا، پيش از مرگ است، طبعاً زندگي دنيا به انسان نزديك‌تر از زندگي‌آخرت است. و اگر مشتقّ از دِنائَت باشد، معناي حيات دنيا، مي‌شود «زندگي پست يا پست‌تر»كه در جنب زندگي‌آخرت، زندگي پست و غير قابل توجّه است. وزن «أفعَل» هم در اين‌جا، به معناي «تعيين» است، نه «تفضيل». زيرا آخرت، پست نيست تا دنيا پست‌تر باشد.
حال، نكتة قابل توجّه در اين‌جا، اين‌كه دنيايي‌كه در دين مقدّس اسلام، اين‌قدر مورد ذمّ و نكوهش قرارگرفته و مَحَبّت به‌آن، سرچشمة تمام سيّئات و خطيئات معرّفي شده‌است؛ حُبُّ الدُّنيا رَأسُ‌كُلِّ خَطيئَه، دنيايي است‌كه هدف و محبوب مستقلّ انسان قرارگيرد وآدمي را از تحصيل سعادت اخروي و تأمين حيات ابدي بازدارد. وگرنه، دنيايي‌كه به‌عنوان وسيله و سبب براي تحصيل سعادت اخروي مورد توجّه قرارگيرد و محبوب تَبَعي انسان باشد، نه‌تنها، مذموم و منفور نيست، بلكه ممدوح است و بايد مورد محبّت انسان قرارگيرد تا از طريق‌آن، نايل به سعادت اخروي‌گردد. زيرا نمي‌توان به حيات اخروي جز از طريق دنيا رسيد. دوست داشتن مَركَب براي رسيدن به مقصد، دوستي طبيعي است. اگر رسيدن به مقصد، واجب و لازم است، طبعاً به‌دست‌آوردن مركب و حفظ و محبّت به‌آن نيز، واجب و لازم است.
وقتي فهميدم دنيا پل من در راه‌آخرت است، عقلاً و شرعاً بايدآن‌را نگه‌دارم و تعميرش‌كنم، البتّه در حدّ پل بودن و نه بيشتركه مُستَلزِم سَفاهت است. نگاه تبعي به دنيا ممدوح است و نگاه استقلالي به‌آن مذموم. بهترين‌كلام اعجازآميز در بيان اين‌مطلب،كلام مولاي ما، اميرالمؤمنين(ع) است‌كه مي‌فرمايد: مَن أبصَرَ بِها بَصَّرَتهُ وَ مَن أبصَرَ إلَيها أعمَتهُ؛ هركس به دنيا با ديد سبب‌بيني بنگرد، دنيا بينايش مي‌كند و هركس با ديد هدف‌بيني بنگرد، دنيا او را كور مي‌كند.
اگر دنيا سبب شد،آخرت را نشان داده و انسان را بينا مي‌كند. امّا اگر هدف شد،آدمي را به خود مشغول ساخته و از ديدن‌آخرت نابينا مي‌گرداند. اگر شما به‌آينه نگاه‌كنيدكه صورت خود را ببينيد، در اين‌موقع، اگر لكّه‌اي در صورتتان باشد،آن‌را مي‌بينيد و رفعش مي‌كنيد. امّا اگر خودآينه را مثلاً براي تشخيص جنسش، با ديد خريداري نگاه‌كنيد، درآن لحظه، ديگر صورت خود را نمي‌بينيد و به رفع عيبش نمي‌پردازيد. در نهج‌البلاغه‌آمده‌است‌كه امام اميرالمؤمنين(ع) شنيد كسي دنيا را شديداً به باد ذمّ و نكوهش‌گرفته و عيب‌هاي‌آن‌را مي‌شمارد! امام(ع) پي بردكه او رياكارانه سخن مي‌گويد. لذا در مقام دفاع از دنيا برآمد و فرمود: أيُّهَا الذّامُّ لِلدُّنيا اَلمُغتَرُّ بِغُرورِها اَلمُنخَدِعُ بِأباطيلِها، أ تَغتَرُّ بِالدُّنيا ثُمَّ تَذُمُّها؟ اي‌كسي كه دنيا را مذمّت مي‌كني، درحالي‌كه خود فريفتة دنيا شده وگول اباطيل‌آن‌را خورده‌اي! فريب دنيا را مي‌خوري وآن‌گاه مذمّتش مي‌كني؟ أنتَ المُتَجَرِّمُ عَلَيها أم هِيَ المُتَجَرِّمَهُ عَلَيك؛آيا تو مي‌تواني او را مجرم به حساب بياوري و بارگناه را بر دوش او بگذاري يا او حق دارد تو را مجرم بشناسد و بارگناه را بر دوش تو بگذارد؟ در واقع، مجرم اصلي، تو هستي، نه دنيا! مَتي اِستَهوَتكَ أم مَتي غَرَّتكَ؛ دنيا كِي تو را متحيّر و سرگردان نموده وكي تو را فريب داده‌است؟ أ بِمَصارِعِ‌آبائِكَ مِنَ البِلي أم بِمَضاجِعِ اُمَّهاتِكَ تَحتَ الثَّري؛آيا او با نشان دادن قبرهاي پدران و مادرانت و اجساد پوسيدة در زير خاكشان تو را هشيار مي‌كند يا گولت مي‌زند؟ قَد مَثَّلَت لَكَ بِهِ الدُّنيا نَفسَك وَ بِمَصرَعِهِ مَصرَعَك؛ دنيا آن‌ميّت پوسيدة در دل خاك را همچون نمونه و سرمشقي در معرض ديد تو قرار داده و با نشان دادن قبر او، قبر تو را نشان مي‌دهد.
آن‌گاه، امام(ع) به شرح خوبي‌هاي دنيا پرداخت و فرمود: إنَّ الدُّنيا دارُ صِدقٍ لِمَن صَدَقَها؛ دنيا، جاي صدق و راستي است، به شرط اين‌كه انسان هم با دنيا به صدق و راستي مواجه‌گردد و تصديقش‌كند؛ وَ دارُ عافِيَهٍ لِمَن فَهِمَ عَنها؛ دنيا، سراي عافيت و تحصيل سلامت از عذاب ابدي است براي‌كسي‌كه زبان او را بفهمد و مقصودش را دريابد؛ وَ دارُ غِنيً لِمَن تَزَوَّدَ مِنها؛ دنيا، محلّ به‌دست‌آوردن ثروت و غناي هميشگي است براي‌كسي‌كه ازآن توشه بردارد و سرماية حيات ابدي را درآن تحصيل نمايد؛ مَسجِدُ أحِبّاءِ الله؛ دنيا مسجد و معبد دوستان خداست؛ وَ مَهبِطُ وَحيِ الله؛ دنياآن‌چنان شرف داردكه محلّ فرودآمدن وحي خدا شده‌است؛ وَ مَتجَرُ أولياءِ الله، اِكتَسَبوا فيهَا الرَّحمَه وَ رَبِحوا فيهَا الجَنَّه؛ دنيا تجارت‌خانة اولياي خداست‌كه درآن،كسب فضل و رحمت خدا كرده‌اند و سود پايان‌ناپذير بهشت را به‌دست‌آورده‌اند.
تاریخ انتشار : ۱۱ آذر ۱۳۹۱
نویسنده : مدیر سایت
تاکنون هیچ دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.